تغییرات پوستی در بیماران دیابتی

ديابت شایعترین بيماری غدد درون ریز ميباشد كه بعلت اختلال درعملکرد پانکراس و کاهش و از بین رفتن تولید انسولین، تنظيم قند خون مختل شده و بیماران دچار افزایش قند خون و عوارض در قسمتهای مختلف بدن ميشوند. 

يكی از ارگان هايی كه در افراد دیابتی دچار اختلال ميشود، پوست می باشد. که دراینجا به این موارد اشاره میشود.

عفونت ها:

افراد دیابتی استعداد بالایی به ابتلا به بیماری های مختلف عفونی دارند. در افراد ديابتی بعلت ضعيف شدن سيستم ايمنی، احتمال ابتلا به عفونتهای باكتريایی و قارچی پوست بيشتر است. عفونتها هم ميتوانند بصورت اوليه و هم در مناطق آسيب پوستی ديده شوند.

1) عفونت های باکتریایی:

عفونت با باکتری استافیلوکوک در این افراد هم شایعتر از سایر افراد و هم شدیدتر و خطرناک تر میباشد. فولیکولیت (التهاب سطحی ریشه مو)، کورک (التهاب عمقی ریشه مو)، اکتیما، گل مژه، زرد زخم و عفونت های ناخنی بطور شایع رخ می دهند. در بیماران دیابتی ریسک ابتلا به عفونتهای بافت نرم مانند سلولیت پوستی بالاتر است. گانگرن با عفونت های پوستی (قانقاریا) در موارد پیشرفته دیابت از موارد تهدید کننده حیات و قطع عضو خصوصا در اندام ها می باشد.

2) عفونت های قارچی:

عفونت با قارچ کاندیدا دراین بیماران بطور شایع اتفاق می افتد. واژینیت کاندیدایی، التهاب گوشه لب، عفونت قارچی بین انگشتان دست و پا وعفونت ناخن ها با قارچ کاندیدا به وفور دیده میشود و در آب و هوای گرم احتمال ابتلا بالاتر می رود. ابتلا به عفونت با قارچ های کچلی شیوع بالاتری در دیابتی ها دارد. یکی از خطرناک ترین عفونت های قارچی، ابتلا به موکورومایکوز می باشد که از حفره بینی آغاز میشود و ممکن است موجب عفونت چشم، مغز و نهایتا مرگ شود.       

خشکی و خارش پوست:

خشك شدن پوست انتهاها از شكايات شايع افراد ديابتی می باشد كه در صورت عدم پيگيری و درمان، گاهی با ايجاد زخم های پيشرونده همراه است. خصوصا در مواردی که میزان قند خون بالاست به علت از دست دادن آب بیش از حد از بدن، خشکی پوست رخ میدهد. همچنین در موارد نوروپاتی دیابتی به علت اختلال عملکرد غدد عرق، خشکی پوست بدتر می شود. این وضعیت در زمستان و نواحی خشک تشدید می یابد. به دنبال خشک شدن بیش از حد پوست، بیماران دچار خارش میشوند.

آکاتنوز نگریکان یا پوست مخملی تیره:

بیماری آکانتوز نگریکان تغییر رنگ و مخملی شدن پوست است که بطور عمده روی چینهای بدن ایجاد میشود و رنگ پوست نواحی مبتلا، قهوه ای تیره یا سیاه میشود. شایعترین نواحی گرفتار شامل: طرفین و پشت گردن, کشاله ران, زیربغل, آرنج و زانو, کف دست و پا و ناف میباشد.

 در افراد چاق و دیابتی  شایعتر است. بچه های دچار آکانتوز نگریکان 2 برابر بیشتر از افراد سالم شانس ابتلا به دیابت تیپ دو را دارند و در سیاهپوست ها بیماری شایعتر است.

پیسی (ویتیلیگو):

شیوع بیماری برص یا پیسی در دیابتی ها خصوصا نوع وابسته به انسولین (تیپ 1) بالاتر است.

اسکلرادمای دیابت Scleredema diabeticorum:

مشکل پوستی نادری بوده و در این حالت پوست ناحیه پشت و گردن ضخیم و متورم شده و بیماران علامتی مثل سوزش و خارش ندارد و برای درمان ضمن کنترل قند خون میتوانیم از ترکیبات پوستی نرم کننده استفاده نماییم.

 درموپاتی دیابتی Shin spots:

لک های قهوه ای و تيره در نواحی ساق پای افراد ديابتی به مرور زمان رويت ميشود. ضایعات پوستی به صورت مسطح و براق، گرد و بیضوی روی نواحی پایین و جلوی ساق پا دیده میشوند که معمولا علامتی ندارند ولی گاهی سوزش و خارش دار میشوند. این وضعیت در بیماران دیابتی با مشکلات عروقی بیشتر رخ می دهد.

تاول دیابتی:

تاول های ديابتی معمولا بصورت تاول های سفت بوده و در نواحی انتهایی اندام ها رخ میدهد. علت ایجاد تاول ناشناخته است. یافته کمیابی در دیابت است و تاول های همانند سوختگی روی پوست دست و پا و انگشتان ایجاد میشود که بطور معمول بدون علامت هستند و بهبود خود به خود پیدا میکنند. این وضعیت در دیابت های شدید و بیماران نوروپاتیک (واجد اختلالات حسی) بیشتر رخ میدهد.

زخم پا (Foot ulcer):

بعلت مشکلات عروقی و نارسایی شریانی در دیابتی های مزمن و اختلالات حسی موجود در این بیماران، احتمال ابتلا به زخم های پوستی در نواحی انتهایی پا و انگشتان پا بالاتر میرود. ترمیم زخم در بیماران دیابتی بسیار کند و بد بوده و احتمال عفونت ثانویه این زخم ها از حد طبیعی بالاتر است.

نکروبیوز دیابت (Necrobiosis lipoidica):

این عارضه نادر بوده و بیشتر در زنان رخ میدهد. قسمت جلوی ساق پا محل شایع درگیری است ولی درگیری در صورت، بازو و شکم هم رخ می دهد. ضایعات بصورت یک منطقه با حاشیه برجسته و با مرکز کمی فرورفته به رگ زرد تا نارنجی و گاهی قهوه ای و قرمز نمایان میشود و بصورت دوره ای میتواند تخفیف و تشدید یابد.

اسکلروز انگشتان:

پوست دست و انگشتان سفت می شود.

گرانولوم حلقوی منتشر Granuloma Annular:

ضایعات حلقوی قهوه ای تیره رنگ و برجسته پوستی 1 تا 2 سانتی متری بدون علامت که هیچگونه تغییرات سطحی روی آن مشاهده نمی شود. بطور عمده روی انگشتان و گوش رخ میدهد ولی میتواند بر روی نواحی وسیعی از سطح پوست رخ دهد.

تغییرات رنگ پوست:

قرمز و پرخون شدن انتهاها بعلت اختلال در عروق كوچك نيز در افراد ديابتی ديده ميشود. پرتقالی و زرد شدن رنگ پوست بدن، به علت افزايش كاروتن پوست از ديگر موارد همراهی با ديابت ميباشد.

توصیه های بهداشتی و درمانی:

  • بطور كلی در افراد ديابتی جهت كنترل ضايعات خط اول پيشگيری از ايجاد آنهاست.
  • كنترل منظم و مرتب قند خون قدم اول در افراد مبتلا به ديابت است.
  • رعايت بهداشت و پيشگيری از وارد آمدن ضربه توصيه ميشود.
  • حمام با دفعات كمتر و با زمانهای كوتاهتر توصيه ميشود.
  • شستشوی بدن دو بار در هفته با شوينده مناسب پوست و كمتر از ده دقيقه توصيه ميشود.
  • استفاده مرتب از مرطوب كننده ها بويژه در فصلهای سرد سال و دوری از شستشو با آب داغ راهكاری مناسب جهت افزايش رطوبت پوست شماست.
  • مراقبت از مناطق آسيب پوستی جهت جلوگيری از بستر مناسب جهت عفونت های پوستی توصيه ميشود.
  • در صورت بروز ضايعه پوستی حتما با متخصص پوست مشورت نماييد و در اسرع وقت، درمان را شروع كنيد.  

منبع: دکتر محمود جعفری متخصص پوست، مو و زیبایی