آشنایی با روشن کننده هیدروکینون (Hydroquinone)

هیدروکینون رایج ترین  ماده روشن کننده پوست در سراسر دنیا می باشد که باعث کاهش مشکلات رنگدانه ای مثل کک ومک، ملاسما و لکهای بعد از التهاب پوستی میشود. مکانیسم اثربخشی دارو مهار فعالیت آنزیم تیروزیناز است و با مهار فعالیت این آنزیم, تولید رنگدانه پوست (ملانین) کم شده و ضایعات پوستی کمرنگ میشوند.

دارو بصورت کرم و محلول و با غلظت های 2 تا 5 درصد تجویز میشود. غلظت زیر 2 درصد را می توان بدون نسخه پزشک تهیه نمود ولی غلظتهای بالای 2 درصد بایستی توسط پزشک تجویز شود. 

دارو گاهی همراه با لک برهای دیگر استفاده میشود. هیدروکینون 20 درصد (مونوبنزون) برای از بین بردن کامل رنگ پوست استفاده میشود.

ترس عمومی در مورد سرطان زا بودن هیدروکینون (موتاژنیسیتی) وجود دارد ولی ایجاد سرطان فقط در مدلهای حیوانی گزارش شده است و تمامی مطالعات انجام شده، ایجاد سرطان بدنبال مصرف هیدروکینون (چه بصورت موضعی و چه بصورت خوراکی) را رد نموده اند.

اکرونوز (ochronosis) عارضه مهم دارو می باشد که در این حالت نوک بینی و گوشها دچار تغییر رنگ آبی تیره میشوند. یکی دیگر از عوارض، حساسیت تماسی با هیدروکینون میباشد که ظرف چند روز بعد از مصرف دارو، پوست دچار قرمزی و تورم و گاهی تاول میشود و معمولا قبل از شروع درمان، دارو بایستی فقط در یک منطقه کوچک پوست مالیده شود و درصورت عدم ایجاد علائم تحریکی (بعد از 2 تا 3 روز) میتوان در کل نواحی دچار لک، دارو را استفاده نمود.

مالیده شدن روی چشم خطر آسیب قرنیه دارد و مصرف روی پلکها توصیه نمیشود. مصرف همزمان با بنزوئیل پراکساید، موجب رنگ گرفتن سطح پوست میشود. مصرف هیدروکینون و تماس با نور آفتاب موجب تحریک و حساسیت پوست میشود و برای همین دارو بایستی شبانه مورد استفاده قرار گیرد.

دارو روی پوست زخمی و آسیب داده نبایستی استفاده شود. در صورت نیاز به مصرف طولانی مدت دارو بایستی در دوره های 3 تا 6 ماهه استفاده شود و حداقل 4 تا 6 ماه در سال، مصرف دارو قطع شود.

مصرف دارو در حاملگی توصیه نمیشود ولی در دوران شیردهی بیخطر میباشد.

منبع: دکتر مرتضی حیدری متخصص پوست، مو و زیبایی