بیماری های پوستی که در حاملگی رخ می دهد

بیماریهای پوستی که در حاملگی رخ می دهد:

(Dermatosis of pregnancy)

درماتوزهای حاملگی، گروهی از بیماری های خارش دار در دوران بارداری می باشند.

انواع این بیماری ها به شرح ذیل می باشد:

۱- پمفیگویید حاملگی (Herpes gestation):

بیماری تاولی خودایمن می باشد که نادر و خود محدود است. در هر زمان از بارداری امکان بروز آن وجود دارد و حتی بلافاصله بعد از زایمان نیز می تواند اتفاق بیفتد. تنها درماتوز حاملگی است که میتواند پوست نوزاد را نیز درگیر کند. معمولا در اواخر حاملگی رخ میدهد. همچنین در حاملگی اول رخ نمیدهد ولی چنانچه در حاملگی اول اتفاق بیفتد عود آن در حاملگی های بعدی در ماه های اولیه با شدت بالاتری رخ خواهد داد.

ضایعات پوستی به صورت ناگهانی روی تنه به خصوص شکم و اطراف ناف ایجاد می شود که ابتدا به شکل دانه های برجسته و ضایعات کهیری خارش دار بوده و بدنبال آن، تاول های سفت بر روی سطح قرمز رنگ پوست ایجاد می شود. تمام بدن بجز غشاهای مخاطی می توانند درگیر شوند. عود ضایعات در حاملگی های بعدی ۷۵% میباشد. همچنین عود بدنبال قاعدگی و مصرف قرص های ضد بارداری نیز گزارش شده است.

با احتمال کمی پمفیگویید حاملگی میتواند با تومورهای تروفوبلاستیک مانند مول هیداتیفرم و کوریوکارسینوم و بیماری گریوز همراهی داشته باشد. تشخیص قطعی بیماری با نمونه برداری پوست و رنگ آمیزی ایمونوفلورسانس میباشد.

درمان:

هدف اولیه درمان، کنترل خارش و برطرف کردن تاول ها می باشد. در موارد خفیف از پمادهای کورتیکو استرویید موضعی قوی و آنتی هیستامین خوراکی استفاده میشود و در موارد شدید از کورتیکو استروییدهای خوراکی و در موارد مقاوم به درمان از پلاسمافرز و سیکلوسپورین خوراکی استفاده میشود.

۲- بثورات پلی مورفیک حاملگی (PUPPP):

معمولا در حاملگی اول اتفاق می افتد و تمایلی به عود در حاملگی های بعدی ندارد.

علایم بالینی:

دانه ها و پلاک های قرمز و ضایعات کهیری خارش دار که معمولا در ناحیه شکم و بر روی استریاها شروع شده و اطراف ناف را درگیر نمی کند. شروع ضایعات در ۸۵% موارد در اواخر سه ماهه سوم و ۱۵% بلافاصله بعد از زایمان می باشد. در طی چند روز ضایعات گسترده شده ولی صورت و کف دست و پا درگیر نمیشود. ضایعات طی ۴ هفته بهبود یافته و عوارض مادری و جنینی ندارد.

درمان :

کورتیکو استرویید موضعی و آنتی هیستامین خوراکی خط اول درمان است و در موارد شدید جهت کنترل خارش میتوان کورتیکواسترویید خوراکی تجویز کرد.

۳- کلستاز داخل کبدی در حاملگی (Intrahepatic cholestasis):

یک فرم نادر از کلستاز وابسته به هورمون است و این نوع کلستاز بر خلاف سایر کلستاز ها، قابل برگشت است و زمینه ژنتیکی دارد. سابقه فامیلی در ۵۰% موارد وجود دارد. بروز بیماری با افزایش تعداد حاملگی به علت میزان بالاتر سطح هورمون استروژن افزایش میابد.

معمولا پیش آگهی مادری در این بیماری خوب است ولی عوارض جنینی آن مهم است. علت ایجاد این بیماری افزایش سطح اسیدهای صفراوی به علت کاهش ترشح آن می باشد. عوامل دیگر ایجاد این بیماری، اثر کلستاتیک متابولیت های استروژن و پروژسترون، هپاتیت c و کمبود سلنیوم است.

علائم بالینی:

معمولا در سه ماهه آخر حاملگی به صورت خارش شدید و ناگهانی کف دست و پا شروع شده و ضایعات پوستی ایجاد شده، ثانویه به خاراندن می باشد. در ۱۰% از زنان بویژه افرادی که بیماری طول کشیده دارند، زردی بوجود می آید که در زمینه کلستاز خارج کبدی بوده و باعث اسهال چرب و کمبود ویتامین k میشود و ممکن است منجر به خونریزی حین زایمان و بعد از زایمان شود.

خارش معمولا تا زمان زایمان باقی مانده و با زایمان بطور خودبخود بهبود می یابد. چنانچه علایم طولانی شود نیاز به بررسی دارد. عود حین حاملگی های بعدی ۴۵ تا ۷۰% گزارش شده است. عود بدنبال مصرف قرص های ضد بارداری نیز دیده شده است.

عوارض جنینی:

زایمان زودرس ۲۰ تا ۶۰%
دیسترس حین زایمان ۲۰ تا ۳۰%
اختلال ضربان قلب
۱ تا ۲%

عوارض جنینی در ارتباط با افزایش سطح اسید های صفروای است بویژه در زمانیکه سطح خونی این اسیدها بیشتر از ۴۰ میکرو مول بر لیتر میباشد.

تشخیص:

با اندازه گیری سطح کلی اسیدهای صفراوی سرم، تشخیص تایید میگردد. سطح آنزیم های کبدی افزایش می یابد. در زنان با زردی، بیلی روبین مستقیم خون افزایش یافته و همچنین سطح PT خون افزایش می یابد. سونوگرافی کبد در کل نرمال است. در زنان با زردی ممکن است سنگ کیسه صفرا دیده شود.

درمان:

هدف از درمان کاهش سطح اسید های صفراوی است که منجربه افزایش طول حاملگی و کاهش عوارض جنینی و کنترل علایم مادری می شود. داروی انتخابی اورسو داکسی کولیک اسید (UDCA) است و در افراد با زردی PT باید کنترل شود و ویتامین k عضلانی در صورت نیاز تجویز شود.

۴- بثورات آتوپیک در حاملگی (Atopic dermatitis) :

شایعترین اختلال خارش دار که در زنان حامله رخ می دهد، اگزمای سرشتی می باشد. معمولا در سه ماهه اول حاملگی ایجاد میشود. ۲۰% زنان تشدید درماتیت آتوپیک و ۸۰% زنان برای اولین بار تغییرات درماتیت آتوپیک را در حاملگی تجربه میکنند. ۲/۳بیمارانی که ضایعات اگزمایی را نشان میدهند درگیری صورت، گردن و نواحی فلکسورال اندام ها را دارند. ۱/۳بیماران ضایعات پاپولر خارش دار بر روی تنه و اندام ها را نشان می دهند. خشکی پوست از دیگر عوارض می باشد.

درمان:

کورتیکواسترویید های موضعی، نرم کننده ها، اوره و منتول خط اول درمان می باشد و در موارد شدید نور درمانی با UVB بکار می رود.

5- درماتیت پروژسترونی خود ایمن (Autoimmune progesteron dermatitis):

یک درماتوز اختصاصی حاملگی نیست ولی می تواند برای اولین بار در حاملگی و یا بعد از زایمان اتفاق بیفتد. علایم بالینی به صورت تغییرات اگزمایی، کهیر، پاپول و وزیکول و ضایعاتی شبیه اریتم مولتی فرم میباشد.

به طور دوره ای ضایعات میتواند در فاز لوتئال سیکل قاعدگی ایجاد شوند. در نواحی تزریق پروژسترون بیماران دچار واکنش پوستی به صورت کهیر زودرس و یا قرمزی و تورم میشوند.

درمان:

داروهای حاوی استروژن، دانازول، تاموکسی فن