ریزش موی سکه ای یا ناحیه ای (Alopecia Areata)

یک ریزش موی خود ایمن میباشد که در آن سلول های ایمنی لنفوسیت ها به فولیکول های موی بالغ حمله میکنند و رشد آنها را کند یا متوقف میکنند ولی سلول های بنیادی مو حفظ میشوند و هیچگونه بافت مرده ای روی پوست ایجاد نمیشود(non scaring alopecia) به همین دلیل موها توانایی رشد مجدد دارند. 

این بیماری مسری نمیباشد ولی فرم های فامیلی دیده شده یعنی ممکن است در یک خانواده چندین نفر درگیر باشند که نشان دهنده دخیل بودن فاکتور های ژنتیک میباشد که همین فاکتورها در شدت این بیماری نیز نقش دارند.

 علاوه بر فاکتور های ژنتیک عوامل محیطی مثل استرس نیز باعث این بیماری میشود. این بیماری خود را به صورت نقاط فاقد مو که به هر شکلی میتواند باشد نشان میدهد ولی شایعترین شکل آن به صورت حلقوی یا بیضی است و  ناحیه سر و ریش را بیشتر درگیر میکند.

 این بیماری علاوه بر فرم ذکر شده که به صورت نقاط کوچک ریزش مو است انواع دیگری نیز دارد:

1) توتالیس که به صورت ریزش موی کل سر است.

2) یونیورسالیس به صورت ریزش موی کل سر و بدن است.

3) اوفیازیس ophiasis به صورت ریزش موی نوار مانند در محیط سر 

4) رتیکولار که همزمان در بعضی نقاط ریزش مو و در بعضی نقاط رشد مجدد مو داریم.

5) منتشر که موها به صورت گسترده در کل سر کم پشت میشوند.

6) مادرزادی که نوزاد از بدو تولد بدون مو به دنیا می آید ولی این نوع از ریزش مو به علت بیماری خود ایمن نمیباشد. چون سیستم ایمنی نوزاد هنوز رشد کامل و کافی ندارد. این بیماری با معاینه توسط پزشک به راحتی تشخیص داده میشود.

 در معاینه ممکن است یک یا چند نقطه ریزش مو که هیچ گونه اسکاری در محل ریزش مو وجود ندارد و سطح پوست نرمال است دیده شود. همچنین در حاشیه منطقه ریزش موها در ناحیه اتصال به پوست نازکتر هستند که هر چه به انتهای مو برویم ساقه مو پهن تر میشود که به نام علامت تعجب (exclamation point) معروف است.

 بیماران ممکن است در مراجعه، از سفید شدن ناگهانی مو شاکی باشند که به این دلیل است که موهای سفید یا کمرنگ در این بیماری حفظ میشوند و تنها موهای مشکی و تیره درگیر بیماری میشود.

 ممکن است این بیماری خود به خود مخصوصا در ضایعات کوچک بعد از ماهها بهبود یابد و رشد موها به حالت اولیه برگردد که در رشد مجدد موها ممکن است مو در ابتدا کمرنگ بوده و بعد از مدتی رنگدانه مو برگردد و مو سیاه شود و همچنین موهای رشد کرده ممکن است دوباره دچار ریزش مو شوند.  

این نکته را باید در نظر گرفت که هر چه ضایعات بزرگتر باشند احتمال بهبودی کمتر میشود و ممکن است پیشرفت کرده و به انواع توتالیس یا یونیورسالیس تبدیل شود. به طور نادر بیوپسی (نمونه برداری) ممکن است برای تشخیص بیماری به کار رود.

 در کل این بیماری عود های زیادی دارد و ممکن است بیماران سالیان سال با آن درگیر باشند به خصوص اگر قبل از بلوغ شروع شود به احتمال زیاد بیماران عود های زیادی را تجربه خواهند کرد.

 یکی دیگر از عواملی که باعث عود بیماری میشود استرس است به همین خاطر بیماران باید تا حد امکان از استرس به دور باشند. این بیماری اختلال عملکرد در بدن نم یدهد و بیشتر مشکلات روانی از جمله اضطراب و افسردگی و ترس از حضور در جمع ایجاد میکند.

یکی دیگر از مشکلاتی که در این بیماری ممکن است دیده شود درگیری های ناخن میباشد که به صورت های مختلف دیده میشود که شایعترین آن حفره های ریز روی ناخن میباشد ولی درگیری های دیگر به صورت زبری روی ناخن که مثل کاغذ سنباده میشود، شکنندگی ناخن، جدا شدن ناخن از بستر خود، ناخن قاشقی شکل و حتی افتادن و فقدان کل ناخن میباشد که البته مورد آخر نادرترین شکل درگیری ناخن میباشد.

 ممکن است با بیماری های دیگر مثل رینیت آلرژیک, آسم, اگزمای سرشتی, بیماری های تیرویید، بیماریهای التهابی روده, ویتیلیگو و دیابت نوع 1 دیده شود. نکته حائز اهمیت این بیماری در این است که در موارد طول کشیده بیماری ممکن است فیروز جای فولیکول های مو را بگیرد و باعث از بین رفتن دایمی موها که غیر قابل برگشت است بشود.

درمان:

درمانهای مختلفی برای این بیماری استفاده میشود ولی از آنجاییکه این بیماری سیر غیر قابل پیش‌بینی دارد و ممکن است خود به خود خوب شود ارزیابی درمان به سختی انجام میشود. از جمله روش های درمان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

1) کورتن موضعی یا تزریق داخل ضایعه

تزریق داخل ضایعات معمولا پاسخ بهتری نسبت به درمان موضعی دارد.

2) ماینوکسیدیل موضعی

3) محرک های موضعی مثل آنترالین، تازاروتن، آزلاییک اسید 

4) ایمنی درمانی (ایمونوتراپی) موضعی مثل دیفن سیپرون و دی نیترو کلرو بنزن

5) نوردرمانی PUVA 

6) لیزر 

7) داروهای مهار کننده سیستم ایمنی مثل سیکلوسپورین

8) داروهای بیولوژیک (tofacitinib)

و همچنین میتوان برای درمان بیماران از یک روش یا ترکیبی از چند روش استفاده نمود.

منبع : دکتر بصیرا زندیه متخصص پوست، مو و زیبایی